W dniu 19 października 2018 r. w sprawie III CZP 37/18 Sąd Najwyższy wydał uchwałę , w której potwierdził, że przebaczenie jako akt emocjonalny i uczuciowy, nie wymaga formy testamentu.

Uchwała zapadła w sprawie dotyczącej zachowku dochodzonego przez córkę zmarłej kobiety. Sąd I instancji powództwo oddalił, nie prowadząc postępowania dowodowego, przyjmując bezwiednie, że skoro zmarła wydziedziczyła córkę to przebaczenie powinno nastąpić w nowym testamencie. Sąd II instancji rozpoznając apelację powódki pochylił się nad problemem polaryzacji orzecznictwa sądów powszechnych dotyczącego instytucji przebaczenia i w związku z tym zwrócił się do Sądu Najwyższego z pytaniem prawnym.

UCHWAŁA ZAPADŁA A DOTYCZY PRAWIDŁOWEJ WYKŁADNI ART. 1010 § 1 I § 2 KC. 

Jak wynika z art. 1010§ 1 kc wydziedziczenie może nastąpić w testamencie.  Z kolei ważny testament może sporządzić tylko osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnej. 

W art. 1010 § 2 kc ustawodawca wskazał, że jeśli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych to przebaczenie jest skuteczne gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem. 

Skoro przebaczający nie musi mieć pełnej zdolności do czynności prawnej by przebaczyć, to znaczy, że ustawodawca nie wymaga dokonania przebaczenia w testamencie. Ustawodawca wskazuje, że skutecznie przebaczenie będzie miało miejsce gdy przebaczający będzie miał jedynie dostateczne rozeznanie  tego co czyni. W ten sposób ustawodawca rozróżnia pojęcia wydziedziczenia i zdolności do czynności prawnej, od przebaczenia i dostatecznego rozeznania. 

Władysław Pawlak Sędzia Sądu Najwyższego, sędzia sprawozdawca w tej sprawie, wskazał  podczas argumentacji prawnej uzasadniającej podjętą uchwałę przykładową sytuację rodzinną, w której nastąpiło wydziedziczenie w testamencie, następnie spadkodawca zachorował i podczas choroby opiekował się nim wydziedziczony. Wówczas to z powodu choroby spadkodawca nie miał pełnej zdolności do czynności prawnej, ale miał dostateczne rozeznanie oceny relacji rodzinnych i dokonał przebaczenia wobec wydziedziczonego. Trudno więc oczekiwać w myśl art. 1010 § 2 kc, żeby przebaczenie nastąpiło w ważnym testamencie, którego spadkodawca nie może sporządzić bo przez chorobę nie posiada pełnej zdolności do czynności prawnej, ale posiada dostateczne rozeznania które umożliwia dokonanie przebaczenia.

ZDANIEM SĘDZIEGO WŁADYSŁAWA PAWLAKA  TAKIE ROZUMIENIE WYNIKA Z ANALIZY PRZEPISÓW ART. 1010 §1 I §2 KC. 

Przypomnieć należy, że Sąd Najwyższy uchwałą z dnia 19 października 2018 r. podtrzymał jednocześnie linię orzeczniczą Sądu Najwyższego, albowiem istota uchwały jest tożsama z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 1971 r.  sygn. III CZP  24/71. 

W ten sposób Sąd Najwyższy w sposób jasny i klarowny wskazał, jak należy dokonywać wykładni przepisów dotyczących wydziedziczenia i przebaczenia. 

Jednocześnie miło jest nam poinformować, że na rozprawie w dniu 19 października 2018 r. podczas której Sąd Najwyższy podejmował uchwałę, interesy powódki reprezentował wspólnik kancelarii, radca prawny Małgorzata Racka-Lewandowska. 

Uchwała III CZP 37/18 zapadła w Sądzie Najwyższym w składzie trzy osobowym, jest już  opublikowana bez uzasadnienia na stronie Sądu Najwyższego znajduje się tutaj